W ustawach o podatkach dochodowych od osób prawnych oraz fizycznych uregulowana jest instytucja cen transferowych/transakcyjnych (eng. Transfer Pricing). Jest to zagadnienie często niedoceniane przez przedsiębiorców i zarządy spółek, a mogące mieć daleko idące konsekwencje finansowe. Zlekceważone prowadzić może nawet do konieczności zapłaty kary w wysokości do 10 % przychodu podatnika z danego roku.

Zgodnie z definicją ceny transferowe to ceny za przedmiot transakcji zawieranej pomiędzy podmiotami powiązanymi ze sobą kapitałowo lub osobowo.

Ustawodawca wskazał, że podmioty powiązane osobowo rozumie się powiązanie o charakterze rodzinnym, czyli małżeństwo oraz pokrewieństwo lub powinowactwo do drugiego stopnia, wynikające ze stosunku pracy albo majątkowych pomiędzy podmiotami krajowymi lub osobami pełniącymi w tych podmiotach funkcje zarządzające lub kontrolne albo nadzorcze oraz jeżeli którakolwiek osoba łączy funkcje zarządzające lub kontrolne albo nadzorcze w tych podmiotach.

Natomiast w sytuacji, w której ten jeden podmiot posiada min. 25 % udziałów (do 31 grudnia 2016 roku 5%)  w kapitale drugiego podmiotu lub podmiot bezpośrednio albo pośrednio bierze udział w zarządzaniu innym podmiotem krajowym lub w jego kontroli albo posiada udział w kapitale innego podmiotu krajowego lub te same osoby prawne lub fizyczne równocześnie bezpośrednio lub pośrednio biorą udział w zarządzaniu podmiotami krajowymi lub w ich kontroli albo posiadają udział w kapitale tych podmiotów, mamy do czynienia z powiązaniem o charakterze kapitałowym.

W praktyce gospodarczej jest to sytuacja występująca bardzo często zważywszy na szeroki zakres powiązań regulowanych tą instytucją. Przykładowo wskazać można na świadczenie usług przez udziałowca na rzecz spółki z o.o.,w której posiada on udziały, bądź dokonywanie transakcji pomiędzy małżonkami, którzy prowadzą działalność gospodarczą w różnych zakresach.

Powoduje to obowiązek posiadania przez wskazane wyżej podmioty dokumentacji cen transferowych, w sytuacji gdy w danym roku dokonają oni transakcji z przekroczeniem limitów wskazanych w ustawie.

Jaka jest istota zagadnienia?

Istotą problemu jest zawieranie transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi. Organy podatkowe mogą bowiem zawsze uznać, że transakcje takie odbiegają od cen rynkowych. Chodzi przede wszystkim o nabywanie towarów lub usług po cenach zawyżonych bądź zaniżonych w stosunku do cen rynkowych. Może jednak okazać się, że transakcja mimo, iż nie odbiega od cen rynkowych będzie uznawana przez organy za transakcję różniąca się od średnich cen rynkowych.

Obowiązek stosowania cen rynkowych oraz obowiązek sporządzania dokumentacji wynika wprost z art. 11 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej zwana u.p.d.o.p.) oraz z art. 25 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej zwana u.p.d.o.f.).

Zgodnie z przytoczonymi przepisami organy podatkowe mają prawo oszacować dochód podlegający opodatkowaniu w przypadku, gdy w wyniku zawarcia z kontrahentem powiązanym transakcji podatnik stosuje wg organu podatkowego zawyżone koszty zakupu bądź zaniżone ceny sprzedaży zaniżył dochód do opodatkowania.